ÖLÜM ÜZERİNE BİR DENEME

I

Her geçen salise, saniye, dakika; her geçen saat ve her geçen gün Ölüm'e yaklaşıyor organizma. İnsan sosyal bir hayvan demiş ya filozof, işte hayvan yanımız son süratle Ölüm'e doğru yol alıyor. Peki ruh? Tanımını yapmaya zorlandığımız, fakat üzerine binlerce cilt kitaplar yazılan o bilinmezlik. Sanıyorum, o bahsi okuyarak değil de, yaşayarak göreceğiz. Bir anlamda ölerek.

II

Yıldızlar doğuyor evrenin derinliklerinde, bunları biliyoruz. Astronomi akıl almaz boyutlara ulaştı. Neredeyse her gün yeni bir buluşla karşı karşıya insanlık. Ne diyordum:Ölüm! Ölüm, biz canlılar için olduğu gibi, maddi evren için de geçerli. Dedim ya: Yıldızlar ölüyor. Sonsuz bir yolculukta dağılıp kurulan evren de ölecek.

III

Ya felsefe?! Açıkçası, bilmiyoruz. Hayatta çok şeyi, birçok şeyi bilmiyoruz. Öğrenmeliyiz başka; fakat hakikaten bilmiyoruz. Buna rağmen iddia ediyoruz. Temkinli değiliz biz insanlar çoğunlukla. Ağzımıza gelen ilk cümleyi söyleyiveriyoruz. Tartmadan, kontrol etmeden fikirler ortaya atıyoruz. Öte taraftan, içinde bulunduğumuz evren hakkında bilmediklerimiz bir kenara, Ölüm sonrası olacaklar hakkında da iddialıyız. Bütün kutsal kitaplar dediklerimiz bu iddialarla dolup taşmaz mı?

Ömer Hayyam'ın bir dörtlüğü vardır, nefistir, Sabahattin Eyüboğlu çevirisinden okumak isterim:

Yaşamın sırlarını bileydin
Ölümün sırlarını da çözerdin
Bugün aklın var birşey bildiğin yok;
Yarın akılsız neyi bileceksin?

IV

Biz yaşamlılar, acıyla anarız Ölüm'ü ekseri. Katlanmak zordur ölümün varlığına. Çünkü her geçen gün aramızdan ayrılır insanlar. Bu bilgiyle dolu olduğumuz için acıyla anarız ölümü. Şimdilerde ölüm haberleri ne kadar da günceldir değil mi? Onunla yaşamayı öğretir teknoloji âdeta bize ve fakat acı ile anarız gene de, dedim ya: Acı bir bilgidir bizim için ölümün varlığını kabul etmek. Kabullenenler vardır kuşkusuz. Kabul etmiş gözükenler daha çoktur ama: Zor imtihandır!

V

Ölüm, imtihan mıdır? Kutsal kitaplar nezdinde öyle. Ama ben bu imtihana yakın durmayanlardanım. Adaletsiz bir evren içinde mavi dünyamız ne acılarla doludur. Düşünecek olursak, bir babun yavru bir ceylanı boğmadan, canlı canlı, parçalayarak yiyor bir görüntüde. Bunun haklı nedenleri üzerinde zoologlar oyalanabilir kuşkusuz. Fakat insanmerkezli bakarsak, evrenin bir adaletinin olmadığını seziyoruz. Adalet olsaydı, dünyamız da olmayacaktı, kim bilir...

Düzensizlik yok mu evrende?

Düzen: Yokevren

Not: Kıvılcım Denemeler'den

31.03.2023